ยาคุมฉุกเฉินเป็นยาที่ใช้เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์หลังมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้วางแผนล่วงหน้า ในกรณีที่เกิดเหตุการณ์ไม่คาดคิด เช่น การใช้ถุงยางแตกหรือลืมใส่เพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ ยาคุมฉุกเฉินช่วยลดความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากการตั้งครรภ์ที่ไม่ต้องการหรือไม่เหมาะสมในช่วงนั้น ยาคุมฉุกเฉินต้องใช้ในเวลาเพียงช่วงเวลาหลังเพศสัมพันธ์ไม่นานเท่านั้น เพราะประสิทธิภาพของยาจะลดลงเมื่อเวลาผ่านไป
ยาคุมฉุกเฉินที่ใช้ในปัจจุบันมีสองประเภทหลักคือ ยาคุมฉุกเฉินที่ใช้ภายใน 72 ชั่วโมงและยาคุมฉุกเฉินที่ใช้ภายใน 120 ชั่วโมงหลังเพศสัมพันธ์
ยาคุมฉุกเฉินที่ใช้ภายใน 72 ชั่วโมง ประกอบด้วยฮอร์โมนโปรเจสเทอร์โซน เช่น โลโรไพรมิด (Levonorgestrel) หรืออินเทอร์เลาน (Ulipristal acetate) ซึ่งต้องใช้ภายใน 72 ชั่วโมงหลังจากเกิดเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด ยาคุมฉุกเฉินที่ใช้ภายในช่วงเวลานี้มีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์อยู่ในระดับสูง
ยาคุมฉุกเฉินที่ใช้ภายใน 120 ชั่วโมง ประกอบด้วยยาแอสพริน (Asoprin) และยาโปรเจสเทอร์โฟน (Progestin) เช่น ยาคอนทราเซปติฟ (Combined oral contraceptive pills) หรือยาฉุกเฉินที่มีความสัมพันธ์กับฮอร์โมน แอสพรินเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการคุมการตั้งครรภ์
การใช้ยาคุมฉุกเฉินเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดผลค้างเคียงได้ ซึ่งอาจมีผลกระทบต่อร่างกายของผู้ใช้ได้แก่:
- อาการคลื่นไส้และอาเจียน: ผู้ใช้ยาอาจมีอาการคลื่นไส้หรืออาเจียนหลังใช้ยาคุมฉุกเฉิน เป็นอาการที่ผ่านมาได้ภายใน 24 ชั่วโมงแรก อาการนี้มักจะหายไปเองโดยไม่ต้องรักษาพิเศษ
- การเปลี่ยนแปลงรอยยิ้ม: ยาคุมฉุกเฉินบางชนิดอาจทำให้รู้สึกไม่สบายในช่วงรอยยิ้ม อาจมีอาการเหนื่อยล้าหรือไม่มีแรง อาการเหล่านี้จะหายไปเองภายในเวลาอันสั้นหลังใช้ยา
- การเปลี่ยนแปลงรอยตา: ในบางครั้งยาคุมฉุกเฉินอาจส่งผลให้มีการเปลี่ยนแปลงในรอยตา เช่น รู้สึกอาการแห้งหรือรู้สึกไม่สบายในรอยตา ผู้ใช้ยาควรรีบปรึกษาแพทย์หากอาการดังกล่าวยังคงอยู่เป็นเวลานาน
- การเปลี่ยนแปลงรอยเต้านม: บางผู้หญิงอาจมีการเปลี่ยนแปลงในรอยเต้านมหลังใช้ยาคุมฉุกเฉิน เช่น รู้สึกเจ็บปวดหรือรู้สึกตึงตัว อาการดังกล่าวมักจะหายไปเองโดยไม่ต้องรักษา
สำหรับการใช้ยาคุมฉุกเฉิน ควรปฏิบัติตามคำแนะนำจากผู้ให้บริการด้านสุขภาพ และหากมีข้อสงสัยหรือไม่เข้าใจให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อขอคำแนะนำอย่างชัดเจน
